8. Hành vi là Giao tiếp

Hãy tưởng tượng bạn sắp bước vào cửa, sau một ngày dài làm việc. Có lẽ bạn đã quên bữa trưa và chưa ăn gì từ sáng, đôi giày của bạn đang làm chân bạn đau, và bạn vô cùng khát. Đó thực sự là một ngày dài và tất cả những gì bạn muốn làm là là ngồi xuống ghế dài với món ăn nhẹ yêu thích.
Nhưng rồi bạn bước vào nhà và thấy một hóa đơn chưa thanh toán trên bàn. Bạn đột nhiên nhớ ra hôm đó là sinh nhật người thân nhưng bạn quên nhắn tin chúc mừng. Bạn thấy bồn rửa đầy bát đĩa, và khi đặt túi xuống, bạn nhận ra sàn nhà bị ướt. Thú cưng của bạn tè bậy khắp nơi. Ngay lúc đó, bạn đời của bạn vui vẻ bước vào. Anh ấy được nghỉ một ngày và hỏi, “Anh rất đói, bữa tối có gì vậy?”
Vậy… bạn sẽ làm gì? Nếu giống như nhiều người khác, bạn có thể mất bình tĩnh một chút, hoặc rất nhiều. Bạn có thể thấy mình hét lên, “Cái gì? Anh đùa à? Tại sao em phải phụ trách bữa tối?” Bạn đời của bạn có thể giật mình và nói, “Thế vấn đề của em là gì?” Chẳng có ai vui ở đây cả. Bạn từng gặp phải chuyện này chưa?
Video này nói về cách mọi hành vi đều là hình thức giao tiếp và cách thức truyền đạt các nhu cầu chưa được đáp ứng. Ta nên định hình lại cách nghĩ về một số hành vi là “tốt” hay “xấu” và thay vào đó hãy cố gắng tìm hiểu xem học viên đang muốn nói gì với chúng ta. Chúng ta sẽ thảo luận về hai ví dụ và chia sẻ một số ý tưởng về cách bạn có thể hiểu rõ hơn những gì học viên đang cố gắng giao tiếp thông qua hành vi của họ trong chương trình của bạn.
Chúng ta hãy quay lại ví dụ đầu tiên. Sẽ hữu ích khi nghĩ hành vi như một tảng băng trôi. Có phần đỉnh phía trên bề mặt, thể hiện những gì ta nhìn thấy. Ở trường hợp này, bạn đời của bạn đã thấy hành vi tức giận của bạn, la hét hoặc thậm chí giận dữ rời đi. Họ không thấy được những gì ẩn sâu bên dưới, hoặc nhu cầu chưa được đáp ứng của bạn, đó là cảm thấy đói và khát, bị đau chân vì làm việc cả ngày, nhận ra bạn đã quên một sinh nhật, hóa đơn chưa trả, bát đĩa chưa rửa, và nhiều thứ khác nữa. Họ chỉ thấy sự bột phát của bạn. Nhưng tất nhiên, còn rất nhiều điều đang diễn ra. Hành vi luôn truyền đạt điều gì đó và luôn thể hiện nhu cầu chưa được đáp ứng.
Dĩ nhiên, có rất nhiều thứ mà trẻ trong và trước độ tuổi thanh thiếu niên có thể trải qua trước khi tham gia chương trình có thể gây ảnh hưởng đến hành vi. Có thể là không ngủ ngon vào đêm hôm trước, không ăn sáng, hoặc có tương tác tiêu cực với bạn đồng trang lứa, anh chị em ruột hoặc người chăm sóc trước khi đến cơ sở của chúng ta. Đối với học viên bị khuyết tật hoặc học viên nói các ngôn ngữ khác ở nhà, chúng ta thậm chí phải có chủ ý và tò mò hơn về các nhu cầu chưa được đáp ứng đang được truyền đạt qua hành vi của họ.
Hãy cùng khám phá điều này sẽ như thế nào đối với Isabella, một học sinh trung học bị Hội chứng Down sử dụng máy tính bảng để giao tiếp. Một buổi sáng, bà ngoại đưa cô bé đến và phải rời đi ngay. Isabella rất buồn bã. Cô bé không muốn tham gia với bạn bè ở khu vực lối vào bên ngoài hoặc đến phòng đa năng để ăn sáng. Thay vào đó, cô bé la hét, dậm chân và ném ba lô và chai nước xuống đất.
Pritchett, hiệu trưởng của Isabella, nhớ đến cách ví von tảng băng trôi và tự hỏi Isabella có thể đang cố gắng truyền đạt điều gì. Có gì ẩn sau hành vi đó của cô bé? Nhu cầu chưa đáp ứng của cô bé là gì? Cô nghĩ về cách Isabella chia sẻ suy nghĩ qua máy tính bảng và lấy một số thẻ cảm xúc trực quan để hỗ trợ cuộc trò chuyện. Cô Pritchett hiểu rằng Isabella không hành động theo cách này để chọc tức những người xung quanh, mà đúng hơn là cô bé cảm thấy khó chịu và không thể nói với người lớn hoặc bạn bè biết cô bé đang cảm thấy thế nào và cần gì.
Cô Pritchett đến gần Isabella, thừa nhận rằng cô cảm thấy không ổn bằng cách nói, “Ồ không, cô thấy em đang buồn, cô rất tiếc,” đồng thời cho Isabella thấy ảnh một thiếu niên đang khó chịu vì thẻ trực quan về cảm xúc. “Có vẻ như em cảm thấy thất vọng hoặc buồn bã vì bà ngoại đã phải rời đi, hay em đang tức giận?” Các hình ảnh thu hút sự chú ý của Isabella. Cô bé ngừng la hét và dậm chân, rồi tiến về phía cô Pritchett.
Cô hiệu trưởng hỏi, “Em muốn uống nước hay nghỉ ngơi trong văn phòng của cô?” Isabella di chuyển đến nhặt chai nước của mình và cô Pritchett lấy máy tính bảng của cô bé ra khỏi ba lô. Cô ấy hỏi, “Hãy cho cô biết em cảm thấy thế nào để cô giúp em?” Isabella sử dụng máy tính bảng và nhấn nút nói “buồn” rồi nhấn nút “tức giận”. “À, cô hiểu rồi. Cô tự hỏi liệu em có buồn và tức giận vì hôm nay bà ngoại phải rời đi nhanh chóng.” Isabella gật đầu và nhấn nút nói, “bữa sáng, ăn”. Cô Pritchett kết luận rằng đó có thể là một buổi sáng bận rộn và có lẽ không có đủ thời gian cho bữa sáng, và kết hợp với việc bị đưa đến nhanh chóng mà không có lời chào tạm biệt như thường lệ với bà ngoại, cô ấy hiểu rằng có lẽ Isabella buồn vì thế. “Isabella, cảm ơn em đã cho cô biết em cần gì. Chúng ta hãy cùng đi ăn sáng nhé.”
Nghĩ lại ví dụ về tảng băng trôi, chúng ta thấy hành vi của Isabella, la hét, dậm chân, ném đồ vật, là cách duy nhất cô bé có trong khoảnh khắc đó để truyền đạt cảm xúc của mình. Nhưng giáo viên của cô bé tò mò về điều gì ở dưới phần nổi của tảng băng trôi, và đã giúp cô bé truyền đạt mong muốn và nhu cầu của cô bé một cách mà mọi người có thể hiểu.
Thỉnh thoảng, chúng ta cũng phải chú ý đến ngôn ngữ cơ thể hoặc tín hiệu phi ngôn ngữ của trẻ khi cố gắng tìm ra những gì trẻ muốn nói với chúng ta.
Hãy cùng nói về một ví dụ khác. Câu lạc bộ robot của Khalid đang giới thiệu một robot mới tạo ra tiếng ồn lớn khi nó di chuyển. Mỗi lần giáo viên, thầy Roman, sử dụng mô hình robot mới, Khalid lùi lại, bịt tai, và có vẻ căng thẳng. Một ngày, sau khi thầy Roman sử dụng mô hình mới, Khalid nhảy xuống ghế và chạy đến góc xa, nơi cậu bé ngồi trên sàn, bịt tai, và xoay người về phía bức tường.
Trong sự vội vã và nhộn nhịp khi giới thiệu robot mới, giáo viên của cậu bé không hiểu ngay rằng tiếng ồn mà nó tạo ra khiến Khalid không thoải mái. Thay vào đó, thầy cố gắng đưa cậu bé trở lại nhóm, nhưng Khalid từ chối. Sau một vài buổi học, thầy Roman nhận ra rằng Khalid chỉ rời khỏi vòng tròn khi robot mới ở đó. Cậu bé không biết cách để nói rằng mình không thích tiếng ồn, nên thay vào đó cậu bé đã bỏ dở hoạt động đó.
Nếu thầy Roman chỉ chú ý đến phần nổi của tảng băng trôi này, hoặc hành vi rõ ràng của Khalid là bỏ chạy thầy sẽ bỏ lỡ lý do giải thích hành vi này và những gì dưới phần nổi của tảng băng trôi. Khalid, giống như nhiều người, không thích một số tiếng ồn, khiến cậu bé không thoải mái hoặc lo lắng.
Ngày hôm sau, thầy Roman tạo ra một hình ảnh để giúp Khalid yêu cầu nghỉ ngơi khi sử dụng robot mới và khuyến khích cậu bé sử dụng nó trước khi nó ra mắt. Thầy cho cậu bé nhiều cảnh báo, nói những điều như “Hôm nay, thầy sẽ thể hiện một ví dụ sử dụng robot mới hơi ồn một chút. Nếu em muốn nghỉ trong trong lúc đó thì cũng được. Em có thể cho thầy xem thẻ nghỉ giải lao này.” Ngay trước khi cậu bé bật robot mới, thầy Roman nhắc nhở Khalid và cậu bé giơ thẻ nghỉ giải lao. Ngay lập tức, thầy Roman mỉm cười và nói, “Tốt lắm, Khalid! Em có thể đi nghỉ ngơi. Cảm ơn vì đã cho thầy biết”.
Trong các ví dụ này, giáo viên đã dành thời gian tìm hiểu về những gì học viên của họ đang cố gắng truyền đạt thông qua hành vi của họ và tạo ra những cách thức để họ chia sẻ điều họ cần. Đôi khi, điều này có nghĩa là một người lớn hỗ trợ riêng cho trẻ qua một tương tác khó khăn, như chúng ta đã thấy với Isabella. Các lần khác, người lớn có thể tạo ra một cách mới để học viên chia sẻ mong muốn và nhu cầu như chúng ta đã thấy với Khalid.
Tất nhiên, quan trọng là phải luôn nói chuyện với gia đình học viên về những gì khác có thể đang diễn ra liên quan đến hành vi cụ thể và yêu cầu họ cho ý kiến. Phần quan trọng nhất của hỗ trợ hành vi là cố gắng để hiểu những gì học viên cố gắng nói với chúng ta, và nhớ rằng những gì chúng ta thấy chỉ là phần nổi của tảng băng trôi.