8. Hành vi là Giao tiếp

Hãy tưởng tượng bạn sắp bước vào cửa, sau một ngày dài làm việc. Có lẽ bạn đã quên bữa trưa và chưa ăn gì từ sáng, đôi giày của bạn đang làm chân bạn đau, và bạn vô cùng khát! Đó là một ngày dài và tất cả những gì bạn muốn làm là là ngồi xuống ghế dài với món ăn nhẹ yêu thích. Nhưng rồi bạn bước vào nhà và thấy một hóa đơn chưa thanh toán trên bàn. Bạn đột nhiên nhớ ra hôm đó là sinh nhật người thân nhưng bạn quên nhắn tin chúc mừng. Bạn thấy bồn rửa đầy bát đĩa, và khi đặt túi xuống, bạn nhận ra sàn nhà bị ướt… thú cưng của bạn tè bậy khắp nơi.
Đúng lúc đó, người bạn đời vui vẻ của bạn bước vào—họ được nghỉ làm—và hỏi: “Em đói quá!” Tối nay chúng ta ăn gì thế?”
Vậy… bạn sẽ làm gì? Nếu giống như nhiều người khác, bạn có thể mất bình tĩnh một chút, hoặc rất nhiều. Bạn có thể thấy mình hét lên, “Cái gì? Anh đùa à? Tại sao em phải phụ trách bữa tối?” Bạn đời của bạn giật mình và nói: “Ối! Em bị làm sao thế?” Chẳng có ai vui ở đây cả. Bạn từng gặp phải chuyện này chưa?
Video này nói về cách mọi hành vi đều là hình thức giao tiếp và cách thức truyền đạt các nhu cầu chưa được đáp ứng. Ta nên định hình lại cách nghĩ về một số hành vi là “tốt” hay “xấu” và thay vào đó hãy cố gắng tìm hiểu xem học viên đang muốn nói gì với chúng ta. Chúng ta sẽ thảo luận về hai ví dụ và chia sẻ một số ý tưởng về cách bạn có thể hiểu rõ hơn những gì trẻ đang cố gắng giao tiếp thông qua hành vi của họ trong chương trình của bạn.
Chúng ta hãy quay lại ví dụ đầu tiên. Sẽ hữu ích khi nghĩ hành vi như một tảng băng trôi. Có phần đỉnh phía trên bề mặt, thể hiện những gì ta nhìn thấy. Ở trường hợp này, bạn đời của bạn đã thấy hành vi tức giận của bạn—la hét hoặc thậm chí giận dữ rời đi. Họ không thấy được những gì ẩn sâu bên dưới, hoặc nhu cầu chưa được đáp ứng của bạn—đó là cảm thấy đói và khát, bị đau chân vì làm việc cả ngày, nhận ra bạn đã quên một sinh nhật, hóa đơn chưa trả, bát đĩa chưa rửa, và nhiều thứ khác nữa… họ chỉ thấy sự bột phát của bạn. Nhưng tất nhiên, còn rất nhiều điều đang diễn ra.
Hành vi luôn truyền đạt điều gì đó và luôn thể hiện nhu cầu chưa được đáp ứng. Dĩ nhiên, có rất nhiều thứ mà trẻ trong và trước khi tham gia chương trình có thể gây ảnh hưởng đến hành vi, giống như trong ví dụ đầu tiên. Có thể là không ngủ ngon vào đêm hôm trước, không ăn sáng, hoặc có tương tác tiêu cực với bạn đồng trang lứa, anh chị em ruột hoặc người chăm sóc trước khi đến cơ sở của chúng ta.
Đối với trẻ bị khuyết tật hoặc trẻ nói các ngôn ngữ khác ở nhà, chúng ta thậm chí phải có chủ ý và tò mò hơn về các nhu cầu chưa được đáp ứng mà một đứa trẻ đang truyền đạt qua hành vi của chúng.
Hãy cùng khám phá điều này sẽ như thế nào đối với Isabella, một em bé mắc hội chứng Down sử dụng máy tính bảng để giao tiếp. Một buổi sáng, bà ngoại đưa cô bé đến và phải rời đi ngay. Isabella rất buồn bã. Em không muốn tham gia cùng bạn bè ở sân chơi hoặc làm bất kỳ hoạt động yêu thích nào ngoài trời. con bé khóc gần lối vào và ném cặp sách và bình nước xuống đất.
Cô Melissa, giáo viên của Isabella, nhớ đến cách ví von tảng băng trôi và tự hỏi Isabella có thể đang cố gắng truyền đạt điều gì. Có gì ẩn sau hành vi đó của cô bé? Nhu cầu chưa đáp ứng của cô bé là gì? Cô nghĩ về cách Isabella chia sẻ suy nghĩ qua máy tính bảng và lấy một số thẻ cảm xúc trực quan để hỗ trợ cuộc trò chuyện. Cô Melissa hiểu rằng Isabella không hành động như vậy để làm phiền các giáo viên và bạn bè của mình, mà đúng hơn là con bé cảm thấy buồn bã và không thể nói với giáo viên hoặc bạn bè của mình về cảm xúc và nhu cầu của mình.
Melissa tiếp cận Isabella, thừa nhận rằng em đang cảm thấy không ổn bằng cách nói: “Ôi không, cô thấy con đang buồn! Cô rất tiếc”, khi cô ấy cho Isabella xem hình ảnh của một đứa trẻ đang buồn từ những tấm thẻ hình ảnh cảm xúc. “Có vẻ như con đang cảm thấy thất vọng?” Hay con buồn vì Abuela phải rời đi? Hay con tức giận?”
Những hình ảnh trực quan thu hút sự chú ý của Isabella, em ngừng khóc và tiến về phía Melissa. Melissa hỏi: “Con có muốn ôm, uống nước hay nghỉ ngơi một chút không?” Isabella tiến đến để được ôm, và Melissa lấy máy tính bảng của con bé ra khỏi ba lô. Cô hỏi: “Hãy cho cô biết con cảm thấy thế nào để cô giúp con?” Isabella sử dụng máy tính bảng và nhấn nút nói “buồn” rồi nhấn nút “tức giận”. “Ừ, cô thấy rồi. Cô tự hỏi liệu em có buồn và tức giận vì hôm nay bà ngoại phải rời đi nhanh chóng.” Isabella gật đầu và nhấn nút để nói “ăn sáng”. Melissa đoán rằng có lẽ buổi sáng đã diễn ra vội vã và có lẽ không có thời gian ăn sáng. Và kết hợp với việc được đưa đến trường vội vàng mà không có nghi thức tạm biệt yêu thương thường lệ với bà ngoại, cô hiểu tại sao Isabella có thể buồn bã.
“Isabella, cảm ơn em đã cho cô biết em cần gì. Chúng ta cùng ăn sáng nào”.
Nghĩ lại ví dụ về tảng băng trôi, chúng ta thấy hành vi của Isabella, la hét, khóc, ném đồ vật của mình, là cách duy nhất cô bé có trong khoảnh khắc đó để truyền đạt cảm xúc của mình. Nhưng khi giáo viên của cô bé tò mò về điều gì ở dưới phần nổi của tảng băng trôi, như Melissa trong ví dụ này, chúng ta có thể giúp trẻ truyền đạt mong muốn và nhu cầu của mình một cách mà mọi người có thể hiểu.
Thỉnh thoảng, chúng ta cũng phải chú ý đến ngôn ngữ cơ thể hoặc tín hiệu phi ngôn ngữ của trẻ khi cố gắng tìm ra những gì trẻ muốn nói với chúng ta. Hãy cùng nói về một ví dụ khác.
Lớp của Khalid bắt đầu học về cảm xúc xã hội và đã đưa hai con rối lớn như một phần của chương trình học. Mỗi khi những con rối xuất hiện trong giờ sinh hoạt chung, Khalid lùi lại, nheo mắt và căng thẳng. Một hôm, sau khi những con rối được đưa ra, em đột ngột đứng dậy khỏi vòng tròn và chạy đến khu vực sách, ngồi xuống gối, nhắm mắt và quay mặt vào tường.
Trong sự ồn ào của lớp học, các giáo viên không nhận ra ngay rằng những con rối đang khiến Khalid khó chịu. hay vào đó, họ cố gắng gọi em quay lại vòng tròn, nhưng em từ chối. Sau vài ngày, họ nhận ra Khalid chỉ rời khỏi vòng tròn khi có những con rối. Em không biết nói mình sợ rối, nên chỉ bỏ ngang hoạt động. Nếu chỉ nhìn vào hành vi bề ngoài của Khalid là chạy trốn khỏi vòng tròn, họ đã bỏ lỡ lý do thực sự và điều ẩn sau đó—những gì dưới phần nổi của tảng băng trôi. Khalid, giống như nhiều người, không thích những con rối—chúng khiến cậu bé không thoải mái hoặc lo lắng.
Ngày hôm sau, các giáo viên tạo một hình ảnh để giúp Khalid xin nghỉ giải lao trong giờ sinh hoạt chung và khuyến khích em dùng nó trước khi những con rối xuất hiện. Họ báo trước cho em nhiều lần: “Hôm nay sẽ có rối ở giờ sinh hoạt chung. Nếu con muốn nghỉ ngơi khi những con rối xuất hiện, điều đó không sao cả!” Con hãy giơ thẻ xin nghỉ này nhé”.
Ngay trước khi những con rối được đưa ra, một giáo viên nhắc Khalid, và em lập tức giơ thẻ xin nghỉ. Giáo viên nói: “Giỏi lắm, Khalid! Con có thể nghỉ ngơi—cảm ơn con đã cho cô biết.”
Trong các ví dụ này, giáo viên đã dành thời gian tìm hiểu về những gì trẻ đang cố gắng truyền đạt thông qua hành vi của họ và tạo ra những cách thức để họ chia sẻ điều họ cần. Đôi khi, điều này có nghĩa là một người lớn hỗ trợ riêng cho trẻ qua một tương tác khó khăn, như chúng ta đã thấy với Isabella. Các lần khác, người lớn có thể tạo ra một cách mới để trẻ chia sẻ mong muốn và nhu cầu như chúng ta đã thấy với Khalid.
Tất nhiên, quan trọng là phải luôn nói chuyện với gia đình trẻ về những gì khác có thể đang diễn ra liên quan đến hành vi cụ thể và yêu cầu họ cho ý kiến. Phần quan trọng nhất của hỗ trợ hành vi là cố gắng để hiểu những gì học viên cố gắng nói với chúng ta—và nhớ rằng những gì chúng ta thấy chỉ là phần nổi của tảng băng trôi.